کسانی که برای کسب بسياری از دست‌آوردها مبارزات دشواری را پشت سر گذاشته اند، می‌توانند خوشحال هم باشند! زنان جوان در حال تظاهرات در کوبا!

(عکس: یاریل والدز)

وقتی سنديکاليست‌های آلمانی در بازديد از شرکتی در کوبا به این موضوع اشاره می‌کنند که زنان در کشور آلمان به طور متوسط حدود ۲۰ درصد دستمزد کم‌تری برای کار معادل دریافت می‌کنند، معمولاً نگاه‌های ناباورانه‌ای دریافت می‌کنند. آن‌ها نمی‌توانند درک کنند که تبعیض در ميزان پرداختی علیه زنان هنوز در یکی از ثروتمندترین کشورهای اتحادیه اروپايی وجود دارد - حتی حدود ۷۵ سال پس از تأسیس دولت آلمان غربی. هنگامی‌که از طرف صحبت پرسیده شد که چرا دولت‌های جمهوری فدرال آلمان هم‌چنان به این رفتار نابرابر اجازه می‌دهند، بازدیدکنندگان پاسخ قانع کننده‌ای پیدا نکردند.

در کوبا نیز، کارمندان زن، سنديکاهای کارگری و «فدراسیون زنان کوبایی» (FMC) که به عنوان یک سازمان غیردولتی در سال ۱۹۶۰ تأسیس شد، در روز جهانی زن امسال با چالش‌های متعددی روبه‌رو هستند. با این حال، تبعیض پرداختی علیه زنان یکی از آن‌ها نیست. برخلاف جمهوری فدرال آلمان، اصل «دستمزد برابر در برابر کار برابر» از زمان پیروزی انقلاب در سال ۱۹۵۹ به صورت قانونی تضمین شده است. در سال‌های بعد، زنان کوبایی به دست‌آوردهای بیش‌تری نايل آمدند، مانند حق سقط جنین، تسخیر فضای عمومی و تأثیرگذاری بر تصمیم‌های سیاسی، که مادربزرگ‌هایشان فقط می‌توانست رؤیای آن‌را در سر بپرورانند و همتایانشان در بسیاری از کشورهای دیگر هنوز از دستیابی به آن فاصله دارند. امروز، برای مثال، نسبت فعلی زنان در پارلمان کوبا ۵۵.۷  درصد است، در حالی‌که در بوندستاگ (مجلس آلمان)  ۳۵.۱ درصد. در رتبه‌بندی جهانی اتحادیه بین‌المجالس (IPU)، آلمان، که دولت آن به «سیاست خارجی فمینیستی» خود می‌بالد و مايل است به کشورهای دیگر نيز درس بدهد، تا اول اوت ۲۰۲۳ تنها در جایگاه ۴۵ قرار داشت. در مقابل، کوبا پس از رواندا با ۶۱ درصد و قبل از نیکاراگوئه با ۵۱.۷ درصد، در جایگاه دوم قرار گرفت.

قانون جدید خانواده (Código de las familias) که دو سوم کوبایی‌ها در همه‌پرسی ۲۵ سپتامبر ۲۰۲۲ علیه مقاومت گروه‌های انجیلی و بخش‌هایی از کلیسای کاتولیک تصویب کردند، حقوق عمومی زنان را بیش‌تر تقویت کرده است. با این حال، در ۸ مارس سال گذشته، فعالان در مقاله‌ای برای بزرگ‌ترین پورتال آنلاین کوبایی «Cubadebate» اعلام کردند: «نه رفقا، این روز فقط برای ارسال کارت پستال و گل نیست، بلکه از روز زن باید برای برنامه‌ریزی "استراتژی‌های ما در مبارزه برای برابری، برای حقوق و عدالت بیش‌تر" استفاده شود. در کوبا ما در مسیر خوبی قرار داريم، اما هنوز راه درازی در پیش است.»

برای یامیلا گونزالس فرر «Yamila Gonzalez Ferrer»، معاون انجمن ملی وکلای کوبا (UNJC)، استاد دانشگاه هاوانا و عضو کمیته ملی FMC، داشتن قوانین مترقی کافی نیست. به عقیده وی، بزرگ‌ترین چالش امروز، اجراء و به کارگیری هنجارهای قانونی است که قبلاً اتخاذ شده است. او در Cubadebate نوشت: «این‌ها قوانینی هستند که بدون شک ما را در وضعیت بسیار مطلوبی برای از بین بردن تبعیض، مبارزه با کلیشه‌ها و تعصبات و اولویت دادن به موقعیت‌های مرتبط با خشونت خانوادگی و جنسیتی قرار می‌دهند.» اما چالش در اجراست. گونزالس فرر تأکید کرد: «زیرا همان‌طور که می‌دانیم آگاهی مردم از روزی به روز دیگر تغییر نمی‌کند و نیاز به روشنگری، حساس‌سازی و آموزش دارند تا قوانین در همه سطوح به درستی اجراء و مؤثر واقع شوند.» این وکیل هم‌چنین نماینده کوبا در کمیته نظارت سازمان ملل متحد برای کنوانسیون رفع همه اشکال تبعیض علیه زنان است.

در هاوانا، نخستین رویداد روز جهانی زن در ۸ مارس ۱۹۳۱ از سوی اتحادیه کمونیستی «Central Nacional Obrera de Cuba »‪(CNOC)‬  سازماندهی شد، که همه زنان را از کارگاه‌ها، مغازه‌ها و کارخانه‌های مختلف در شهر دعوت کرد. این روز تنها از زمان پیروزی انقلاب به طور رسمی جشن گرفته شده است. با این حال، زنان در جزیره کارائیب نیز از حقوق برابر برخوردار نبودند. آن‌ها در طول چندین دهه برای حقوق فعلی خود مبارزه کرده اند. واحد چریکی «لاس ماریاناس» که کاملاً از زنان تشکيل شده بود و در ۴ سپتامبر ۱۹۵۸ به ابتکار فیدل کاسترو تأسیس شد، نقشی پیشگام در اين عرصه داشت. در سال ۲۰۱۳، یکی از شاهدان معاصر در روزنامه سنديکای کارگری «Trabajadores» (کارگران) توضیح داد که چگونه کاسترو نقش زنان در جنگ‌های استقلال را به اعضای رهبری چریکی یادآوری می‌کند. «فیدل به نقل از مارکس، لنین و کلارا زتکین، در مورد ستم ویژه بر زنان در جامعه سرمایه‌داری صحبت کرد و در پایان گفت: همه این‌ها زنان را به راسخ‌ترين مبارزان برای جامعه‌ای متفاوت تبديل می‌کند.»